Szewińska- pierwsze medale zdobyła na IO w Tokio 1964

W cyklu przedstawiającym polskich olimpijczyków w pierwszym szeregu nie może zabraknąć Ireny Szewińskiej. To nasza najbardziej utytułowana sportsmenka i najwybitniejsza lekkoatletka w historii. Gdybyśmy chcieli wymienić wszystkie jej tytuły, medale, nagrody i rekordy, zapełnilibyśmy tym cały poniższy tekst. A przecież Irenę Szewińską pamiętamy nie tylko z wybitnych osiągnięć sportowych, ale również jako aktywną działaczkę na szczeblu krajowym i międzynarodowym. Warto też przypomnieć, że swoje pierwsze medale olimpijskie Irena Szewińska zdobyła w Tokio, czyli tam gdzie w przyszłym roku mają się odbyć kolejne igrzyska.

Talent odkryty w szkole i rozwinięty w Polonii Warszawa

Nasza bohaterka urodziła się jako Irena Kirszenstein 24 maja 1946 roku w Leningradzie (obecnie St. Petersburg), gdzie studiował jej ojciec, pochodzący z Warszawy Jakub Gustaw Kirszenstein. Matka, Eugenia Rafalska, pochodziła z Kijowa. Oboje z powodu działań wojennych w 1941 roku zostali ewakuowani do Uzbekistanu, gdzie się poznali. Po wojnie już razem wrócili do Leningradu, a w 1947 roku wraz z córką przeprowadzili się do Warszawy. W 1953 roku małżeństwo się rozpadło, a mała Irenka zamieszkała wraz z matką. W wieku 14 lat, jeszcze w szkole podstawowej, zaczęła uprawiać lekkoatletykę, a w liceum jej talent odkryła nauczycielka wychowania fizycznego Liliana Bucholc. Wysoka i szczupła Irena doskonale radziła sobie w biegach sprinterskich, ale również w skoku w dal i skoku wzwyż. Wkrótce trafiła do klubu Polonia Warszawa pod skrzydła byłego olimpijczyka, trenera Jana Kopyto, który wystawiał ją w cyklicznych „Czwartkach Lekkoatletycznych” organizowanych przez „Express Wieczorny”. W 1962 roku 16-letnia Irena zdobyła pierwsze medale mistrzostw Polski młodzików. Był to jednak tylko wstęp do wielkich sukcesów, które miały nadejść już niebawem.

7 medali olimpijskich, czyli od Tokio do Montrealu

W 1964 roku panna Irena wystąpiła w zorganizowanych w Warszawie europejskich igrzyskach juniorów (które w późniejszych latach przybrały nazwę mistrzostw Europy juniorów) i zdobyła w nich aż trzy złote medale: w biegu na 200 metrów, w skoku w dal oraz wraz z koleżankami w sztafecie 4 x 100 metrów. Zaledwie miesiąc później niemal powtórzyła te same osiągnięcia w imprezie o wiele większej, a w zasadzie największej rangi – w Igrzyskach Olimpijskich w Tokio. Jako 18-letnia debiutantka Polka zdobyła złoty medal w sztafecie 4 x 100 metrów, wraz z Teresą Ciepły, Haliną Górecką i Ewą Kłobukowską bijąc jednocześnie rekord świata. Oprócz tego wywalczyła też dwa srebrne krążki: w biegu na 200 metrów i w skoku w dal. To się nazywa rozpoczęcie międzynarodowej kariery z przytupem!

Na kolejne Igrzyska Olimpijskie do Meksyku nasza lekkoatletka pojechała już jako pani Irena Szewińska (w 1967 roku wyszła za mąż za Sławomira Szewińskiego). Przywiozła z nich dwa medale: złoty za zwycięstwo w biegu na 200 metrów okraszone pobiciem rekordu świata oraz brązowy za trzecie miejsce w biegu na 100 metrów. Podczas Igrzysk Olimpijskich w Monachium w 1972 roku. Irena Szewińska zdobyła brązowy medal w biegu na 200 metrów, a swoje olimpijskie osiągnięcia medalowe zakończyła tak, jak rozpoczęła – z przytupem. W 1976 roku w Montrealu wywalczyła złoto po biegu na 400 metrów, w którym – a jakże – poprawiła również rekord świata. Podsumowując – Irena Szewińska zdobyła siedem medali (3 złote, 2 srebrne i 2 brązowe) na czterech Igrzyskach Olimpijskich, co jest najlepszym osiągnięciem wśród wszystkich polskich sportowców.

Igrzyska olimpijskie w Tokio — fot. Sipa / PressFocus

Czytaj więcej:

Irena Szewińska – multimedalistka

Ale medale olimpijskie to – rzecz jasna – nie jedyne krążki w dorobku naszej bohaterki. Irena Szewińska zdobyła również 10 medali w czterech edycjach mistrzostw Europy. W 1966 roku w Budapeszcie: 3 złote (bieg na 200 metrów, skok w dal i sztafeta 4 x 100 metrów) i 1 srebrny (bieg na 100 metrów). W 1971 roku w Helsinkach 1 brązowy (bieg na 200 metrów). W 1974 roku w Rzymie: 2 złote (bieg na 100 metrów i bieg na 200 metrów) i 1 brązowy (sztafeta 4 x 100 metrów). W 1978 roku w Pradze: 2 brązowe (bieg na 400 metrów i sztafeta 4 x 400 metrów). W halowej odmianie mistrzostw Europy Szewińska w czterech edycjach zdobyła sześć krążków. W Belgradzie w 1969 roku 2 złote (bieg na 50 metrów i skok w dal) i 1 srebrny (sztafeta). W Sofii w 1971 roku srebrny w skoku w dal, w Goeteborgu w 1974 roku i w Katowicach w 1975 roku brązowe w biegu na 60 metrów. A jeśli komuś brakuje w tym zestawieniu medali z mistrzostw świata, to tylko dlatego, że… pierwsza ich edycja miała miejsce w 1983 roku, czyli już po zakończeniu sportowej kariery przez Irenę Szewińską, co nastąpiło w roku 1980.

Bohaterka wielokrotnie nagradzana

Na liście trofeów Ireny Szewińskiej znajdują się nie tylko medale, ale także liczne inne wyróżnienia, nie tylko sportowe. Wymieńmy tylko te najważniejsze i najbardziej prestiżowe. W 1974 roku została ogłoszona przez agencję prasową United Press International najlepszą sportsmenką świata. Czterokrotnie wygrywała plebiscyt „Przeglądu Sportowego” na najlepszego sportowca Polski (1965, 1966, 1974 i 1976), siedmiokrotnie triumfowała w plebiscycie „Złote Kolce” na najlepszych polskich lekkoatletów, a w 1998 roku we wspólnym plebiscycie „Polityki”, „Przeglądu Sportowego” i „Tempa” uznana została za postać numer 1 w polskim sporcie w XX wieku. Irenie Szewińskiej przyznano też liczne odznaczenia państwowe, w tym to najważniejsze – Order Orła Białego, który otrzymała 3 maja 2016 roku z rąk prezydenta Andrzeja Dudy.

Irena Szewińska – działaczka sportowa

Po zakończeniu kariery Irena Szewińska nie zerwała ze sportem, niemal z marszu angażując się w rolę działaczki. Od 1980 do 2009 zasiadała w Zarządzie Polskiego Związku Lekkiej Atletyki, od 1997 roku jako prezes PZLA. W 1984 roku została wybrana do Komitetu Kobiecego Międzynarodowego Stowarzyszenia Federacji Lekkoatletycznych (IAAF), a w latach 2005-2009 i od 2011 roku zasiadała w Radzie tej organizacji. Szewińska była także wiceprezesem Polskiego Komitetu Olimpijskiego (PKOL), a od roku 1998 była członkiem Międzynarodowego Komitetu Olimpijskiego (MKOL). Zmarła 29 czerwca 2018 roku w Warszawie po długiej chorobie.

oprac. Adam Pisula